Puszka Pandory

Według greckiej mitologii człowieka ulepił z gliny Prometeusz i tchnął w niego życie. Bardzo podobnie jak w Biblii. Jednak kobieta nie powstała z żebra pierwszego człowieka, a według Greków została ulepiona z gliny na rozkaz Zeusa przez Hefajstosa. Kobieta nazywała się Pandora i została zesłana na Ziemię jako zemsta bogów za to, że Prometeusz ukradł z Olimpu ogień. Pod tym względem grecka mitologia jest trochę niekonsekwentna, bowiem z jednej strony wiemy, że twory Prometeusza zaludniały już wtedy Ziemię, a z drugiej strony Pandora była pierwszą kobietą.
Bardziej istotna jest jednak dalsza część mitu. Zesłana na Ziemię Pandora otrzymała w posagu beczkę (która w dalszym przekazie stała się puszką) i stanowczy zakaz otwierania jej. Jednak jako kobieta nie mogła oprzeć się ciekawości i namówiła męża do otwarcia daru. Wówczas z tej przysłowiowej puszki Pandory „wyleciały na świat wszystkie smutki, troski, nędze i choroby”*. Pandora szybko zatrzasnęła skrzynkę, ale było za późno, na dnie skrzynki pozostała tylko nadzieja, której Pandora już nie wypuściła.
Dziś często mówi się, że Jarosław Kaczyński swoimi ksenofobicznymi wypowiedziami o konstrukcji takiej samej jak niegdyś nazistowskie filipiki przeciw Żydom, otworzył puszkę Pandory i wypuścił z niej rasizm i ksenofobię. Jest w tym ziarno prawdy, ponieważ cokolwiek uwolniła w dyskursie publicznym wypowiedź Jarosława Kaczyńskiego, lub cokolwiek wpuściła do tej sfery publicznej, to to coś już tam musiało być. Prezes PiS nie jest wynalazcą rasizmu i ksenofobii, on po prostu pokazał wszystkim, że się nie wstydzi, nie boi i że można. Że żadne konsekwencje rasisty nie spotkają.
Z drugiej strony nie jest to cała prawda. Kaczyński od dawna prowadzi działalność polityczną w stylu, który można porównać do wybicia szamba w domowej toalecie. Zaczynał ponad dwadzieścia lat temu od wieszania kukły prezydenta Wałęsy.

I jakoś nie spowodowało to wówczas wybuchu ogólnonarodowej histerii lub nienawiści. Kolejne lata działalności obu bliźniaków Kaczyńskich to była polityka właśnie w takim stylu. Znajdowali oczywiście posłuch u części wyborców, jednak była to liczba zmniejszająca się. W 2010 roku próbujący walczyć o reelekcję prezydent Lech Kaczyński cieszył się już zaledwie kilkunastoprocentowym poparciem. A sondaże poparcia dla partii bliźniaków były jeszcze gorsze.
Pojawienie się fali uchodźców w tym roku też nie jest jakimś ewenementem, który tłumaczy ten wybuch rasizmu i ksenofobii. Jakiś czas temu w związku z wojną w Czeczenii przez Polskę przeszła fala muzułmańskich uchodźców z tego kraju. Było ich około stu tysięcy. Rzecz jasna większość z nich powędrowała do innych krajów, jednak Polska przyjmowała ich, pomagała, finansowała i obywatele naszego kraju nie wpadli z tego powodu w nędzę. Nie było też z tego powodu jakiejś politycznej zawieruchy, a wręcz przeciwnie – pamiętam, że przeważnie byliśmy dumni z tego, że teraz my możemy pomagać uchodźcom, a nie być uchodźcami.
Są i tacy, którzy tłumaczą wzrost postaw rasistowskich biedą i lękiem o byt swój i własnej rodziny. Doskonale się to wpisuje w narrację konserwatywnych środowisk, które wmawiają nam od miesięcy, że Polska jest w ruinie, a ludziom żyje się w Polsce coraz gorzej. Jednak żadne dane tego nie potwierdzają. Polska wieś, na początku lat 90′ bardzo zacofana i biedna, skorzystała na wejściu do Unii i dzięki dopłatom bezpośrednim, a także innym działaniom stała się dużo zamożniejsza. Często bardziej niż środowiska miejskie. Bezrobocie radykalnie spada, i jest dużo niższe niż kilka, a tym bardziej niż kilkanaście lat temu. W ciągu ostatnich ośmiu lat minimalna pensja wzrosła prawie dwukrotnie i to jest odczuwalne, bo inflacja łączna nie przekroczyła w tym czasie kilkunastu procent. Co prawda wraz ze wzrostem gospodarczym rośnie też trochę rozwarstwienie społeczne, ale nadal nie oznacza to wzrostu biedy w Polsce. Można powiedzieć, że wzrost dochodów jest mniejszy niż społeczne oczekiwania, ale jest.
Co zatem jest prawdziwym powodem wybuchu rasizmu i ksenofobii? Co powoduje, że na ulice miast wyszły demonstracje tysięcy ludzi, większe niż wtedy, gdy protestowano przeciw ACTA? Skąd ten wybuch nienawiści, hasła wzywające do wieszania, strzelania i mordowania? Przecież zawsze słyszałem, jakim to wspaniałym, otwartym i tolerancyjnym narodem są Polacy. Zatem kto podmienił Polaków? I na kogo?

Drukuj